Thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường Nam Á

Hội thảo do Bộ Công Thương chủ trì. Tham dự Hội thảo có Tham tán Thương mại Việt Nam tại Ấn Độ, Pakistan, đại diện Đại sứ quán Việt Nam tại Sri Lanka; Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam tại Bangladesh; đại diện một số doanh nghiệp Việt Nam kinh doanh thành công tại thị trường Nam Á và đông đảo doanh nghiệp, hiệp hội, hội ngành hàng.

Nam Á – thị trường xuất khẩu giàu tiềm năng

TS. Lê Thị Mai Anh, Trưởng phòng Đông Nam Á, Nam Á và Hợp tác khu vực, Vụ Phát triển thị trường nước ngoài, Bộ Công Thương cho biết, khu vực Nam Á gồm 8 quốc gia là Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh, Nepal, Bhutan, Maldives, Sri Lanka, và Afghanistan có tổng dân số hơn 1,8 tỷ người, chiếm gần 1/4 dân số toàn cầu; trong đó, 4 thị trường trọng điểm mà doanh nghiệp Việt Nam có thể đẩy mạnh hợp tác thương mại, đầu tư là Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh và Sri Lanka. Dự kiến đến năm 2030, tầng lớp trung lưu tại khu vực này sẽ đạt 700 triệu người đang mở ra triển vọng xuất khẩu cho doanh nghiệp Việt Nam.

Về mặt địa lý, Nam Á gần Việt Nam nên rất thuận tiện cho vận chuyển đường biển từ Việt Nam qua các cảng lớn như: Mumbai (Ấn Độ), Karachi (Pakistan) hay Chittagong (Bangladesh). Đồng thời, Nam Á là cửa ngõ kết nối Đông Nam Á với Trung Đông và châu Phi.

Về tăng trưởng kinh tế, khu vực luôn duy trì ổn định ở mức 4 – 6% trong những năm qua, và dự báo có điều chỉnh nhẹ xuống 5,8% vào năm 2025 thì Nam Á vẫn là khu vực phát triển năng động, có nhu cầu nhập khẩu cao, đặc biệt trong bối cảnh các quốc gia này đang chuyển dịch từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ.

Tuy nhiên, thị trường Nam Á rất nhạy cảm với giá cả. Đại đa số người tiêu dùng ở đó nhìn vào giá bán khi quyết định mua hàng và không yêu cầu chất lượng sản phẩm rất cao như thị trường Mỹ hay EU.

Bên cạnh đó, người tiêu dùng thích hàng hóa chia nhỏ theo gói, thích hàng khuyến mãi, sản phẩm có gắn với các chứng nhận và ngày càng quan tâm đến yếu tố sức khỏe, yếu tố văn hóa – tôn giáo và xu hướng mua sắm online.

Đại diện Vụ Phát triển thị trường nước ngoài, Bộ Công Thương cũng thông tin về nhóm sản phẩm tiềm năng xuất khẩu vào thị trường Nam Á như: sản phẩm nông nghiệp, gia vị, thực phẩm chế biến; nhóm vật liệu xây dựng; nhóm hàng hóa phục vụ ngành dệt may; thực phẩm cho du lịch; sản phẩm tiêu dùng; cơ khí, linh kiện nhỏ và đồ điện tử, máy móc, thiết bị…

Để tiếp cận thị trường này hiệu quả, đại diện Vụ Phát triển thị trường nước ngoài khuyến nghị, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nghiên cứu thị hiếu người tiêu dùng Nam Á, đặc biệt là tầng lớp trung lưu và giới trẻ. Tích cực tham gia hội chợ thương mại để tìm hiểu đối tác và khách hàng tiềm năng. Đồng thời đầu tư và tận dụng thương mại điện tử để đáp ứng tiêu chuẩn và chất lượng phù hợp với từng phân khúc thị trường ngách…

Logistics khác biệt tại thị trường Nam Á – Những lưu ý để tối ưu chi phí và giảm thiểu rủi ro

Theo PGS.TS. Trịnh Thị Thu Hương – Phó Viện trưởng Viện Kinh tế và Kinh doanh Quốc tế, Trưởng Bộ môn Logistics & Quản lý chuỗi cung ứng, Trường Đại học Ngoại thương, Phó chủ tịch Hiệp hội phát triển nhân lực Logistics Việt Nam (VALOMA) thông tin về đặc điểm logistics của thị trường Nam Á.

Về đường biển và cảng biển, Cảng Nhava Sheva, Chennai (Ấn Độ) hay tắc nghẽn mùa cao điểm (tháng 9 – 12); Cảng Karachi Port (Pakistan) tương đối hiệu quả, nhìn chung thủ tục hải quan chậm, doanh nghiệp, thưng nhân cần kiểm tra hàng hóa kỹ, lưu ý tình hình chính trị; Cảng Chittagong, Mongla (Bangladesh) bị quá tải, phụ phí cao, thủ tục thông quan rườm rà, gây tắc nghẽn nghiệm trọng, cần chuẩn bị kỹ giấy tờ, ưu tiên thuê forwarder nội địa có kinh nghiệm, còn cảng Colombo (Sri Lanka) có trung chuyển quốc tế, hiệu quả cao, lưu ý tình hình chính trị. Do đó, thách thức về kẹt cảng, thiếu container, thiếu minh bạch trong phí phụ thu và thời gian xử lý kéo dài (từ 20 – 45 ngày tùy tuyến).

Về đường hàng không và sân bay, chi phí vận chuyển cao, không cạnh tranh so với khu vực Đông Nam Á; Hạ tầng kho lạnh và xử lý hàng dễ hỏng còn yếu, đặc biệt tại Bangladesh và Pakistan. Thời gian thông quan kéo dài do quy trình thủ công hoặc chậm số hóa

Về đường bộ, cơ sở hạ tầng yếu kém, đường xấu, thường xuyên tắc nghẽn và tai nạn. Quy trình kiểm tra dọc đường rườm rà (đặc biệt ở biên giới, trạm thu phí). Chất lượng phương tiện kém, tiêu chuẩn môi trường và kỹ thuật không đồng đều.

Về đường sông, hầu như chưa được khai thác hiệu quả mặc dù có tiềm năng (đặc biệt ở Bangladesh, Ấn Độ). Thiếu cảng sông, hệ thống xếp dỡ và kết nối đa phương thức. Bị ảnh hưởng bởi mùa mưa, lũ lụt, thủy văn không ổn định.

Về đường sắt, hệ thống cũ kỹ, thiếu đầu tư, chủ yếu phục vụ hành khách. Chưa có liên kết xuyên biên giới hiệu quả, thiếu dịch vụ container hiện đại.

Cần có chiến lược tiếp cận thị trường và thông quan hiệu quả 

Bên cạnh những khó khăn về logistics, khu vực thị trường Nam Á còn có các quy định nhập khẩu chồng chéo, dễ thay đổi; tìm trạng kiểm tra hàng, kiểm tra vật lý thường xuyên – đặc biệt là thực phẩm, nông sản; chính sách bảo hộ nội địa cao, đặc biệt ở Ấn Độ, Bangladesh; thời gian thông quan có thể kéo dài từ 3 – 15 ngày tùy cảng…

TS. Trịnh Thị Thu Hương cũng chỉ ra các lỗi thường gặp gây trễ hàng như: Không thống nhất HS code, không có giấy phép nhập khẩu đặc thù, không đăng ký trước sản phẩm (Ấn Độ), thiếu Hợp đồng thương mại rõ ràng (Incoterms) hoặc phần lớn doanh nghiệp bị chậm thông quan là do lỗi hành chính rất nhỏ, nhưng hậu quả lại lớn.

Do đó, doanh nghiệp cần xây dựng phương án logistics chi tiết nhất cho từng chuyến hàng; Tối ưu hoạt động chuẩn bị hồ sơ (đăng ký trước hỗ trợ hải quan (nếu có); quản trị rủi ro và lựa chọn đối tác; văn hóa kinh doanh và thanh toán; vấn đề an ninh và rủi ro chính trị (bảo hiểm,…); tận dụng nhân lực logistics địa phương; ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số.

Chuẩn bị bộ chứng từ đúng chuẩn và đồng nhất (Invoice, Packing List, CO). Gửi chứng từ sớm cho người nhập khẩu (tối thiểu 3 – 5 ngày trước ETA). Xác minh mã hồ sơ và thuế nhập khẩu trước, đồng thời chọn Công ty logistics có kinh nghiệm địa phương nhằm xử lý sự cố tại cảng đích.

TS. Trịnh Thị Thu Hương đưa ra 10 lời khuyên giúp thông quan tại thị trường các nước Nam Á hiệu quả:

Thứ nhất, khai mã HS đúng ngay từ đầu, theo chuẩn nước nhập

Thứ hai, gửi bản mềm copy chứng từ sớm 5-7 ngày trước ETA

Thứ ba, làm việc với Công ty logistics có đại lý địa phương tin cậy

Thứ tư, dùng C/O form B (có xác nhận của Cơ quan cấp C/O) để hưởng ưu đãi

Thứ năm, in và niêm phong bộ chứng từ gửi cùng hàng

Thứ sáu, giao hàng FCL để giảm rủi ro kiểm tra hàng ghép

Thứ bảy, tránh dùng TT 100% với khách mới, nên dùng LC

Thứ tám, tránh gửi hàng sát các kỳ nghỉ lễ địa phương

Thứ chín, nếu hàng bị kiểm, đề nghị kiểm tại kho riêng, tránh cảng tắc

Và cuối cùng, nhớ kiểm tra nhãn mác, dễ bị “đánh rớt” vì lý do nhỏ

Hội thảo cũng thảo luận và hỏi đáp về “Kinh nghiệm tiếp cận thị trường – Góc nhìn từ thương vụ và doanh nghiệp” do Bộ Công Thương chủ trì với khách mời tham gia bằng hình thức trực tiếp và trực tuyến.