Vùng 4 Hải quân anh hùng: 50 năm bản hùng ca nơi đầu sóng, ngọn gió

Ngày 26/10/1975 đã đi vào lịch sử, đánh dấu sự ra đời của Vùng 4 Duyên hải (tiền thân của Vùng 4 Hải quân ngày nay), gánh vác trọng trách quản lý vùng biển đảo trọng yếu của Quân khu VII và Quân khu IX, tạo nên Ngày truyền thống vẻ vang. Những ngày đầu lập nền móng, Bộ Tư lệnh Vùng còn khiêm tốn về biên chế, thiếu thốn đủ bề, nhưng đã ngay lập tức dấn thân vào những nhiệm vụ nặng nề. Với ý chí chính trị vững vàng, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Vùng 4 đã tham gia trừng trị và lật đổ chế độ diệt chủng Pol Pot, bảo vệ vững chắc biên giới Tây Nam.

Quan trọng hơn, đơn vị đã chủ động xây dựng thế trận phòng thủ tại các khu vực trọng yếu như Trường Sa, Côn Đảo, Cam Ranh, đặt nền móng vững chắc cho sự nghiệp bảo vệ chủ quyền sau này. Đặc biệt, trước những dấu hiệu xâm phạm chủ quyền quần đảo Trường Sa từ đầu năm 1982, Lữ đoàn 146 (Đoàn Trường Sa) – lực lượng nòng cốt – đã kiên cường bám trụ, giữ vững đảo. Ghi nhận những đóng góp và chiến công xuất sắc đó, Lữ đoàn 146 đã vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân vào năm 1983.

Giai đoạn từ 1986 đến 2000 là thời kỳ Vùng 4 phải đối diện với thử thách khốc liệt nhất, đặc biệt là trước những diễn biến phức tạp trên Biển Đông. Đỉnh điểm là sự kiện bi tráng ngày 14 tháng 3 năm 1988 tại đá Gạc Ma. Tại đây, máu của 64 cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam đã anh dũng đổ xuống, để lại bản anh hùng ca bất tử về tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”. Hình ảnh người Phó Đảo trưởng Gạc Ma, Trung úy Trần Văn Phương, trước lúc hy sinh vẫn hô vang lời thề son sắt, đã trở thành biểu tượng ngời sáng, hun đúc nên ý chí quật cường của bộ đội Vùng 4.

Với tinh thần “Tất cả vì Trường Sa”, cán bộ, chiến sĩ Vùng 4 đã kiên trì bám đảo, bám biển, kịp thời củng cố thế trận phòng thủ, đưa tổng số đảo ta đóng giữ lên 21 đảo với 32 điểm đóng quân. Những chiến công trong Chiến dịch CQ-88 đã mang về cho Vùng 4 nhiều phần thưởng cao quý, trong đó có danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho tàu HQ-671 và các liệt sĩ tiêu biểu. Sau 20 năm xây dựng và chiến đấu, ngày 26/10/1995, Bộ Tư lệnh Hải quân đã đúc kết và trao tặng Vùng 4 “16 chữ vàng” truyền thống: “CHIẾN ĐẤU ANH DŨNG; KHẮC PHỤC KHÓ KHĂN; ĐOÀN KẾT HIỆP ĐỒNG; LÀM CHỦ VÙNG BIỂN”.

Trước yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo thời kỳ mới, Hải quân nhân dân Việt Nam được Đảng, Nhà nước, Quân đội đầu tư tiến thẳng lên hiện đại. Hai sự kiện mang tính bước ngoặt trong giai đoạn này là sự ra đời của Lữ đoàn 162 (năm 2002), đơn vị tàu mặt nước chiến đấu hiện đại nhất của Quân chủng, được trang bị các lớp tàu mang tên lửa diệt hạm cùng hoả lực phòng không, tác chiến điện tử mạnh mạnh, nâng tầm sức mạnh chiến đấu bảo vệ chủ quyền; và nhiệm vụ đặc biệt quan trọng là tiếp nhận, quản lý và khai thác Căn cứ Cam Ranh (năm 2002), xây dựng Cam Ranh thành trung tâm hậu cần – kỹ thuật chiến lược của Hải quân nhân dân Việt Nam, khẳng định chủ quyền và vị thế quốc gia.

Giai đoạn từ 2011 đến 2025, Vùng 4 tập trung xây dựng theo hướng “tinh, gọn, mạnh” và hiện đại. Nhiệm vụ trọng tâm là hiện đại hóa tàu mặt nước, không quân hải quân, radar, tên lửa bờ, đồng thời nâng cao chất lượng huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, làm chủ vũ khí trang bị kỹ thuật mới, đạt trình độ làm chủ vùng biển ngày càng cao.

Trong bối cảnh Biển Đông tiếp tục diễn biến phức tạp, Vùng 4 luôn kiên trì nắm chắc tình hình, xử lý linh hoạt, kiên quyết giữ vững chủ quyền, bảo vệ ngư trường truyền thống. Vùng đẩy mạnh công tác đối ngoại quốc phòng (như tuần tra liên hợp, giao lưu hữu nghị), và tích cực tham gia cứu hộ, cứu nạn, trở thành điểm tựa vững chắc cho ngư dân vươn khơi bám biển, góp phần tăng cường mối quan hệ đoàn kết máu thịt quân dân và củng cố vững chắc “thế trận lòng dân” trên biển.

Nửa thế kỷ nhìn lại, Vùng 4 Hải quân đã viết nên những trang sử hào hùng, xứng danh đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Trong thời kỳ mới, cán bộ, chiến sĩ toàn Vùng tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang, đoàn kết một lòng, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc và Nhân dân. Dưới ánh sáng Nghị quyết của Đảng và sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Quân chủng Hải quân, Vùng 4 Hải quân quyết tâm xây dựng đơn vị thực sự “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền quần đảo Trường Sa, vùng biển được phân công và an ninh, an toàn căn cứ quân sự Cam Ranh.

Vùng 4 Hải quân sẽ mãi là lực lượng nòng cốt, là niềm tin nơi đầu sóng, ngọn gió của Tổ quốc, quyết tâm viết tiếp bản hùng ca giữ biển, tô thắm truyền thống “Chiến đấu anh dũng; Khắc phục khó khăn; Đoàn kết hiệp đồng; Làm chủ vùng biển”.